هنر پرسشگری قدرتمند: رونمایی از ابزاری برای سنجش و تقویت مهارت کلیدی کوچینگ
پژوهشگر: رضا مظلوم، کارشناسی ارشد مربیگری کسبوکار، دانشگاه تهران
یاریگر:
- دکتر قنبر محمدی الیاسی، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران
پرسشگری قدرتمند، قلب تپنده هر جلسه کوچینگ موفق است. این همان ابزاری است که درها را به روی بینشهای جدید باز میکند و مراجع را به سوی خودآگاهی و اقدام هدایت میکند. اما یک کوچ چگونه میتواند مطمئن شود که پرسشهایش واقعاً «موثر» است؟ تا پیش از این، ارزیابی این مهارت کلیدی بیشتر به حس و شهود متکی بود. این پژوهش، بر اساس پایاننامهای با عنوان «توسعه مقیاس پرسشگری موثر در مربیگری کسبوکار»، این خلأ را پر میکند و با ارائه یک ابزار سنجش معتبر، به کوچها، مدرسان و سازمانها کمک میکند تا هنر پرسشگری را به یک مهارت علمی و قابل ارتقا تبدیل کنند.
1. جایگاه پژوهش: از شهود تا علم
این پژوهش به یک سوال اساسی در دنیای کوچینگ پاسخ میدهد: چگونه میتوانیم کیفیت و اثربخشی پرسشگری یک کوچ را به شیوهای عینی و استاندارد ارزیابی کنیم؟ با فقدان یک معیار مشترک، توسعه حرفهای کوچها و تضمین کیفیت خدمات، همواره با چالش روبرو بود. این مطالعه با طراحی و اعتبارسنجی اولین مقیاس بومی در این حوزه، گامی مهم در جهت علمیسازی حرفه کوچینگ برداشته و به کوچها اجازه میدهد تا مهمترین ابزار کار خود را بسنجند، تحلیل کنند و بهبود بخشند.
2. چرا این موضوع میتواند برای شما مهم باشد؟
تصور کنید در یک جلسه کوچینگ، علیرغم طرح سوالات متعدد، مکالمه در سطح باقی میماند و مراجع به بینش عمیقی نمیرسد. کوچ احساس میکند که جلسه آنطور که باید پیش نمیرود، اما نمیتواند دقیقاً انگشت روی نقطه ضعف خود بگذارد. مقیاس «پرسشگری موثر» دقیقاً برای چنین شرایطی طراحی شده است. این ابزار به کوچ کمک میکند تا بفهمد کدام بُعد از پرسشگری او (مثلاً ایجاد تأمل، شفافسازی مسیر یا خلق راهحل) نیاز به تقویت دارد. این به معنای تبدیل «احساس میکنم سوالاتم خوب نبود» به «میدانم که باید سوالات هدفمندتری برای ایجاد تأمل بپرسم» است.
3. یافتههای کلیدی: سه بُعد یک پرسش قدرتمند
این پژوهش پس از مصاحبههای عمیق با کوچهای حرفهای و تحلیلهای آماری، نشان داد که پرسشگری موثر از سه بُعد اصلی تشکیل شده است. مقیاس نهایی شامل 20 گویه است که این سه بُعد را میسنجد:
- تأمل هدفمند: این بُعد شامل سوالاتی است که مراجع را به تفکر عمیق، به چالش کشیدن فرضیات و کشف ریشهای مسائل تشویق میکند. (مانند: «چه باوری در پس این رفتار شما نهفته است؟»)
- شفافیت در مسیر پیشرو: این دسته از سوالات به روشن شدن اهداف، شناسایی موانع، بررسی منابع و طراحی گامهای عملی کمک میکند و مسیر حرکت را برای مراجع واضح میسازد. (مانند: «اولین و کوچکترین قدمی که میتوانی برداری چیست؟»)
- خلق در سکوت ذهن: این بُعد به سوالاتی اشاره دارد که با ایجاد یک فضای ذهنی آرام و به دور از قضاوت، به مراجع اجازه میدهد تا به ایدههای خلاقانه و راهحلهای نوآورانه دست یابد. (مانند: «اگر از زاویهای کاملاً متفاوت به این موضوع نگاه کنی، چه چیزی میبینی؟»)
|
پژوهش در یک نگاه |
|
|
سوال |
چگونه میتوان مولفههای پرسشگری موثر در کوچینگ را شناسایی و ابزاری معتبر برای سنجش آن طراحی کرد؟ |
|
روش |
پژوهش ترکیبی (کیفی-کمی): ابتدا مصاحبههای عمیق با کوچهای حرفهای برای شناسایی مولفهها و سپس تحلیل عاملی برای ساخت و اعتبارسنجی مقیاس. |
|
یافتهها |
طراحی و اعتبارسنجی یک مقیاس 20 سوالی با سه بعد کلیدی: 1. تأمل هدفمند، 2. شفافیت در مسیر پیشرو، و 3. خلق در سکوت ذهن. |
Export to Sheets
4. بازتاب: این چه معنایی برای شما دارد؟
این یافتهها ما را به بازنگری در شیوه پرسشگریمان دعوت میکند. به عنوان یک کوچ، کدامیک از این سه بُعد، نقطه قوت شماست و کدامیک را ناخودآگاه نادیده میگیرید؟ آیا بیشتر سوالات شما به دنبال شفافسازی و اقدام است و کمتر به تأمل عمیق میپردازد؟ یک کوچ میتواند از خود بپرسد: «چگونه میتوانم در جلساتم تعادل بهتری بین این سه نوع پرسشگری ایجاد کنم؟» یا یک مدرس کوچینگ بیندیشد: «آیا سرفصلهای آموزشی من، هر سه بُعد پرسشگری موثر را به طور متوازن پوشش میدهند؟»
5. گام بعدی: چه میتوانید انجام دهید؟
برای بهکارگیری این یافتهها، دو اقدام عملی را امتحان کنید:
- جلسات خود را تحلیل کنید: پس از یک جلسه کوچینگ، چند سوال کلیدی خود را یادداشت کرده و مشخص کنید هر کدام به کدامیک از سه بُعد (تأمل، شفافیت، خلق) تعلق دارند. این کار به شما یک نقشه از الگوی پرسشگریتان میدهد.
- یک بُعد را برای تمرین انتخاب کنید: برای هفته آینده، تصمیم بگیرید که آگاهانه بر روی یکی از ابعاد که کمتر از آن استفاده میکنید (مثلاً «خلق در سکوت ذهن») تمرکز کنید. قبل از جلسات، چند سوال مرتبط با آن بُعد را طراحی کرده و تأثیر آن را بر کیفیت مکالمه مشاهده کنید.
این پژوهش چگونه به شما کمک میکند؟
- کوچهای حرفهای: این مقیاس یک آینه حرفهای در اختیار شما قرار میدهد. میتوانید از آن برای خودارزیابی، دریافت بازخورد ساختاریافته از مراجع، و شناسایی دقیق نقاط قابل بهبود در مهمترین مهارت خود استفاده کنید.
- مدرسان و راهبران کوچینگ: این پژوهش یک چارچوب علمی برای طراحی کارگاههای آموزشی فراهم میکند. میتوانید برنامههای درسی خود را بر اساس این سه بُعد ساختار دهید و به دانشپذیران کمک کنید تا به درکی جامع و عملی از پرسشگری موثر دست یابند.
- مدیران سازمانها: این ابزار به شما کمک میکند تا فرهنگ کوچینگ را در سازمان خود نهادینه کنید. با آموزش مدیران بر اساس این سه بُعد، میتوانید مهارت پرسشگری آنها را ارتقا دهید و به بهبود حل مسئله، نوآوری و توانمندسازی کارکنان کمک کنید.
موضوعات پژوهشی پیشنهادی برای دانشجویان
این مقیاس، درهای جدیدی را برای پژوهش در حوزه کوچینگ باز میکند:
- بررسی رابطه بین امتیاز کوچها در هر یک از ابعاد پرسشگری با نتایج ملموس در مراجعان (مانند میزان دستیابی به هدف).
- آیا ترکیب بهینه این سه بُعد در مراحل مختلف فرآیند کوچینگ (آغاز، میانه، پایان) متفاوت است؟
- مطالعه تطبیقی الگوی پرسشگری در کوچهای حوزههای مختلف (مانند کوچینگ کسبوکار در مقابل کوچینگ زندگی).
- تأثیر استفاده از این مقیاس به عنوان ابزار بازخورد، بر سرعت رشد و توسعه مهارت یک کوچ تازهکار.
جمعبندی
پرسشگری موثر، یک هنر است، اما با این پژوهش، به یک علم قابل اندازهگیری نیز تبدیل شده است. مقیاس توسعهیافته در این تحقیق، ابزاری قدرتمند برای کوچهاست تا از تمرین شهودی به سمت استادیِ آگاهانه و هدفمند حرکت کنند. این چارچوب به شما کمک میکند تا با هر سوال، تأثیری عمیقتر، شفافیتی بیشتر و خلاقیتی بیمرزتر در مراجع خود ایجاد کنید. همین امروز، یک سوال خود را از فیلتر این سه بُعد عبور دهید و ببینید چگونه میتوانید آن را قدرتمندتر سازید.
درباره پژوهشگر: {تصویر پژوهشگر به همراه یک پاراگراف درباره ایشان اینجا اضافه خواهد شد}
